Zachowek

Zachowek jest w stanie zabezpieczyć interes osób najbliższych, które zostały pominięte w testamencie spadkodawcy. Pozwala on na uzyskanie określonej korzyści związanej z brakiem możliwości otrzymania spadku, do którego każdy potencjalny spadkobierca posiada prawo.

Czym jest zachowek?

Zachowkiem nazywa się uprawnienie, które ochrania spadkobierców ustawowych, pominiętych w testamencie spadkodawcy.  Osoba uprawniona do otrzymania takiego zachowka, może żądać określonej kwoty pieniędzy od osoby lub grupy osób, które zostały uwzględnione w testamencie i uzyskały prawo do spadku. To co warto zaznaczyć, to fakt, iż żądaniem takim nie mogą być objęte żadne przedmioty wchodzące bezpośrednio w skład majątku spadkowego.

Komu przysługuje?

 Zgodnie z art. 991 § 1 kodeksu cywilnego grupą osób, którym przysługuje prawo do zachowku są:

• zstępni spadkodawcy– dzieci, wnuki, prawnuki itd. oraz dzieci przysposobione
• małżonek, który w chwili śmierci spadkodawcy pozostawał z nim w związku małżeńskim
• rodzice spadkodawcy

Przykład:

Pani Maria, która rozwiodła się z mężem 3 temu (2016 rok), zapisała w testamencie córce cały swój majątek, w którego skład wchodziło: mieszkanie, samochód oraz gotówka w wysokości 45 000 zł. Pozostałe dwie córki zostały pominięte w testamencie. W chwili śmierci pani Marii, córka odziedziczyła cały majątek. Pozostałe córki i były mąż pani Marii udali się do sądu w celu uzyskania rekompensaty w formie zachowku. Jednakże w tej sytuacji prawo do zachowku należy się tylko i wyłącznie córkom Pani Marii, gdyż mąż nie pozostawał z nią w związku małżeńskim w chwili śmierci.

Zgodnie z art. 1008 zachowek nie należy się: osobom, które zostały wydziedziczone w testamencieoraz uznane za niegodne dziedziczenia. Zachowku nie otrzymają również osoby, które zrzekły się prawa do dziedziczenia spadku, podpisując umowę w formie aktu notarialnego ze spadkodawcą. Pozbawione do zachowku są osoby, które odrzuciły spadek. Małżonek będący w stanie orzeczonej separacji oraz rozwiedziony, nie ma prawa do otrzymania zachowku.

Przykład:

Pan Zenon pozostający w związku małżeńskim ze swoją drugą żoną Marianną, zmarł miesiąc temu. W testamencie, który został odczytany przez trójkę jego dzieci: Miłosza, Weronikę i Matyldę zawarł wpis, o tym, że wydziedzicza swojego syna Miłosza, ponieważ nie dopełniał on względem ojca obowiązków rodzinnych. Nie odwiedzał go i nie interesował się życiem rodzica. Cały swój majątek przepisuje swojej żonie. W takim wypadku córki mogą żądać zapłaty zachowku od swojej macochy, a syn traci to uprawnienie przez wydziedziczenie.

O zachowek występuje się na skutek powództwa przed sądem lub dobrowolnie na podstawie spisanej ugody. Druga wersja jest mniej czasochłonna i tańsza, gdyż opłata sądowa za założenie sprawy w tym wypadku wynosi 5% dochodzonego roszczenia.

Zachowek ulega przedawnieniu po 5 latach od otwarcia testamentu (ogłoszenia testamentu przed sądem lub notariuszem) (art. 1007 § 1 k.c.)

Przykład:

W 2011 roku zmarła matka pani Katarzyny, Wanda-wdowa od ponad 10 lat. W testamencie matka zapisała jej cały swój majątek, na który składał się dom jednorodzinny w Krakowie oraz kilka przedmiotów. Przebywający w tym czasie w Wielkiej Brytanii brat Katarzyny, po 7 latach od śmierci matki, popadł w kłopoty finansowe. Powrócił do Polski w celu wyegzekwowania od swojej siostry należnego mu zachowku. Sprawa trafiła do Sądu. Pani Katarzyna po konsultacji z prawnikiem dowiedziała się, że może podnieść w postępowaniu zarzut przedawnienia, tym samym jej Brat nie będzie już mógł domagać się od niej zapłaty zachowku.

Ile wynosi wysokość zachowku?

Wysokość zachowku najczęściej podawana jest jako połowa wartości udziału spadkowego, jaki miałby przypaść osobie uprawnionej w sytuacji, kiedy dziedziczyłaby w sposób ustawowy. Wyjątek stanowią osoby małoletnie oraz trwale niezdolne do pracy. W tym przypadku wartość zachowka wynosi dwie trzecie wartości udziału w spadku (art. 991 § 1 k.c.)

Wartość zachowku może zależeć od kilku kryteriów:

• ilość osób, które domagają się otrzymania rekompensaty za pominięcie w testamencie – im więcej osób, tym mniejszy udział
• wartość darowizn, które spadkodawca dokonał jeszcze za życia – nie dolicza się darowizn, które zostały dokonane przed więcej niż 10 laty, prezentów, dokonanych przed zawarciem formalnego związku małżeńskiego
• treści sporządzonego przez spadkodawcę testamentu – możliwość wydziedziczenia, uznania za niegodnego
• sytuacji osobistej osób uprawnionych do zachowku – osoba małoletnia lub trwale niezdolna do pracy może uzyskać dwie trzecie udziału spadku

Zostałeś pozwany z tytułu zachowku? Chciałbyś odzyskać swój zachowek? 

Skontaktuj się z nami!